Kaart (cartografie) - Eibergen

Eibergen (Nedersaksisch: Eibarge) is een plaats in de gemeente Berkelland in de Achterhoek, provincie Gelderland.

Het dorp Eibergen ligt aan het riviertje de Berkel, dat ten oosten van Eibergen Nederland binnenstroomt om in Zutphen in de IJssel uit te monden. Binnen de bebouwde kom wonen ongeveer mensen.

Eibergen wordt in 1188 voor het eerst vermeld als de parochia Ecberghe. Het was toen reeds een zelfstandig kerspel, waartoe de buurschappen Olden Eibergen, Hupsel, Haarlo en de Waterhoek, Mallem en Rekken behoorden. Ook het kasteel van de Heerlijkheid Borculo behoorde tot 1509 tot het kerspel. Wereldlijk behoorde het gehele kerspel daartoe. Kerkpatroon van Eibergen was de apostel en evangelist Matteüs.

In de 15e eeuw moet Eibergen de beschikking hebben gekregen over enige stedelijke rechten. Het stadsbestuur bestond uit vier indirect door de burgerij gekozen burgemeesters en twee gemeenslieden. De jaarlijkse verkiezing had plaats op Sint Matthias (24 februari) in de Oude Mattheüskerk van Eibergen. Bekend is dat er in de 12e eeuw al een kerk stond op deze plaats. De huidige kerk is rond 1500 in gotische stijl gebouwd en is sinds de Reformatie in 1616 protestants.

De stad was verdeeld in 9 rotten of wijken met ieder een eigen rotmeester. Elk rot koos een keurnoot. De negen keurnoten kozen de burgemeesters en gemeenslieden achter gesloten deuren in de (latere) consistoriekamer. Medebepalend voor de vraag of het stadsbestuur mocht blijven of vervangen zou worden, was de afloop van de voorafgaand aan de verkiezingen plaatshebbende controle van de jaarrekening, die door het zittende college was opgesteld.

Er waren drie gilden: een weversgilde, een kleermakersgilde en een schoenmakersgilde. Het zegel dat het stadsbestuur gebruikte was afgeleid van dat van de heren van Borculo: de drie Borculose bollen werden drie Eibergse eieren. (Ter overweging: op een oude kaart uit 17e-18e eeuw wordt melding gemaakt van "Eyburg". Voorheen heette Eibergen Eckberge. Eck staat voor eik en derhalve zijn de "bollen" drie eikels!

Een volle stad is Eibergen nooit geworden, want de rechtspraak, hoog en laag, bleef bij de Heer van Borculo. De burgemeesters voerden tevens de administratie over de mark van Eibergen en de Holterhoek. Hoewel de buurschap Haarlo tot in het midden van de negentiende eeuw tot het kerspel Eibergen bleef behoren, werd zij in de 16e eeuw bestuurlijk daarvan afgesplitst en onderdeel van de Borculose voogdij Geesteren. De voogdij Eibergen was dus kleiner dan het kerspel en bestond uit: het stadje Eibergen met de Holterhoek en de buurschappen Olden Eibergen, Hupsel, Mallem en Rekken.

Op 13 april 1819 werd de gemeente Beltrum, met de buurschappen Beltrum, Lintvelde, Avest en Zwolle, toegevoegd aan Eibergen. De aldus gevormde gemeente Eibergen ging, met uitzondering van de buurtschap Zwolle en kleine delen van Avest en Beltrum, per 1 januari 2005 door een gemeentelijke herindeling op in de nieuwe gemeente Berkelland, waarvan ook de voormalige gemeenten Borculo, Neede en Ruurlo deel uitmaken. Tijdens de stormramp op 1 juni 1927 werd de gemeente getroffen door een tornado. Hij trok van zuidoost naar noordwest, via de buurschappen Voor-Beltrum, Avest, Hupsel en Olden Eibergen naar het dorp Neede. In de gemeente Eibergen vielen de meeste doden.